وَ لْتَكُنْ مِنْكُمْ أُمَّةٌ يَدْعُونَ إِلَى الْخَيْرِ وَ يَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَ يَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْكَرِ وَ أُولئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ(104آل عمران )
بايد از ميان شما، جمعى دعوت به نيكى، و امر به معروف و نهى از منكر كنند! و آنها همان رستگارانند.
تفسير در ادامه مطلب

 من تو را به امر به معروف ونهي از منکر ميکنم و تو اينطور جواب مرا ميدهي

امام علي عليه السلام در زمان خلافت خود کار رسيدگي به شکايات را شخصاً به عهده مي گرفت و به کس ديگري واگذار نمي کرد. روز هاي بسيار گرم که معمولاً مردم ، نيمروز در خانه هاي خود استراحت مي کردند او در بيرون دارالاماره در سايه ديوار مي نشست که اگر کسي احياناً شکايتي داشته باشد بدون واسطه و مانعي شکايت خود را تسليم کند. گاهي در کوچه ها و در خيابان ها راه مي افتاد ، تجسس ميکرد ، و اوضاع عمومي را از نزديک تحت نظر ميگرفت.
يکي از روزهاي بسيار گرم ، خسته و عرق کرده به مقر حکومت مراجعت کرد ، زني را جلو در ايستاده ديد ، همين که چشم زن به علي افتاد جلو آمد و گفت شکايتي دارم:«شوهرم به من ظلم کرده ، مرا از خانه بيرون نموده ، بعلاوه مرا تهديد به کتک کرده و اگر به خانه بروم مرا کتک خواهد زد، اکنون به دادخواهي نزد تو آمده ام.»
حضرت علي عليه السلام فرمودند: « بنده خدا! الان هوا خيلي گرم است ، صبر کن هوا قدري بهتر شود ،خودم به خواست خدا با تو خواهم آمد و ترتيبي به کار تو خواهم داد.»
زن جواب داد :«اگر توقف من در بيرون از خانه طول بکشد بيم آن است که خشم او افزون گردد و بيشتر مرا اذيت کند.»
امام علي عليه السلام لحظه اي سر را پائين انداخت ، سپس سر را بلند کرد و در حالي که با خود زمزمه ميکرد و مي گفت :
« نه بخدا قسم نبايد رسيدگي به دادخواه مظلوم را تاخير انداخت. حق مظلوم را بايد از ظالم گرفت و رعب ظالم را بايد از دل مظلوم بيرون کرد، تا با کمال شهامت و بدون ترس و بيم در مقابل ظالم بايستد و حق خود را مطالبه کند.»          سپس فرمود: بگوئيد ببينم خانه شما کجاست؟
آنگاه امام علي عليه السلام به اتفاق آن زن به در خانه شان رفت پشت در ايستاد و به آواز بلند فرياد کردند:«اهل خانه ! سلام عليکم».
جواني بيرون آمد ، که شوهر همين زن بود ، جوان علي را نشناخت، ديد پير مردي که در حدود شصت سال دارد ، به اتفاق زنش آمده است فهميد که زنش اين مرد را براي حمايت و شفاعت با خود آورده است، اما حرفي نزد. علي عليه السلام فرمود: «اين بانو که زن توست از تو شکايت دارد ، مي گويد : تو به او ظلم و او را  از خانه بيرون کرده اي . بعلاوه تهديد به کتک نموده اي . من آمده ام به تو بگويم از خدا بترس و با زن خود به نيکي و مهرباني کن»
-«به تو چه مربوط که من با زنم خوب رفتار کرده ام يا بد، بلي من او را تهديد به کتک کرده ام ، اما حالا که رفته تو را آورده و تو از جانب او حرف ميزني او را زنده آتش خواهم زد».
امام علي علیه السلام از گستاخي جوان برآشفت، دست به قبضه شمشير برد و از غلاف بيرون کشد.آنگاه گفت:« من تو را اندرز مي دهم و امر به معروف و نهي از منکر مي کنم ، تو اين طور جواب من را مي دهي ، صريحاً ميگويي من اين زن را خواهم سوزاند، خيال کرده اي دنيا اين قدر بي حساب است.»
فرياد امام عليه السلام که بلند شد مردم عابر از گوشه وکنار جمع شدند ، هر کسي که مي آمد در مقابل علي عليه السلام تعظيمي ميکرد و مي گفت:
«السلام عليک يا امير المومنين»
جوان مغرور تاز ه متوجه شد با چه کسي روبرو است ، خود را باخت و به التماس افتاد يا امير المومنين مرا ببخش ، به خطاي خود اعتراف ميکنم. از اين ساعت قول ميدهم مطيع و فرمانبردار زنم باشم، هر چه فرمان دهد اطاعت ميکنم. علي رو کرد به آن زن و فرمود:«اکنون تو هم برو به خانه خود، اما تو هم مواظب باش که طوري رفتار نکني که او را بچنين اعمالي وادار کني!».

 حکايات امر به معروف ونهي از منکر، موسسه فرهنگي قدر ولايت، چاپ نهم 1386

مثل کشتي

پيامبر(صلي الله عليه و آله و سلّم) فرمودند:

«يک گنهکار در ميان مردم مانند کسي است که با گروهي سوار کشتي ميشود وهنگامي که در وسط دريا قرار ميگيرد به سوراخ کردن کشتي در جايگاه خويش مي پردازد، اگر ديگران او را از اين کار خطرناک باز ندارند، آب به کشتي نفوذ کرده، همگي غرق مي گردند»

 منبع: تفسير نمونه، ج3، ص 37

گوشت سلمان و اسامه را خورديد؟

ابوبکر و عمر؛ سلمان را بسوي پيغمبر (صلي الله عليه و آله) فرستادند تا برايشان طعامي بياورد. رسول خدا (صلي الله عليه و آله) او را نزد اسامه پسر يزيد فرستاد که دربان و خزانه دار و به اصطلاح وکيل خرج پيامبر بود . اسامه گفت نزد من چيزي نيست. پس سلمان بسوي ابوبکر و عمر بازگشت. اين دونفر گفتند اسامه بخل ورزيد. آنگاه با يکديگر گفتند: اگر سلمان را نزد چاه پر آبي که هرگز خشکيده نمي شود، بفرستيم، آبش خشکيده ميشود.
سپس ابوبکر و عمر به سوي پيغمبر (صلي الله عليه و آله) آمدند. رسول خدا به آنان فرمود :        چه ميشود که در دهان شما آثار گوشت مي بينم؟
فرمود: چرا مگر نه اینکه گوشت سلمان و اسامه را خورديد؟ ( غيبت اين دو نفر را کرديد)

داستانهاي اخلاقي و قرآني ج4 در آثار و تفاسير عبدالحسين دستغيب، لطيف راشدي1384

التماس به خدا شجاعت است:

اگر برآورده شود رحمت است. اگر برآورده نشود حکمت است.

التماس به خلق خدا ذلت است:

اگر برآورده شود منت است. اگر برآورده نشود خفت است.

امر به معروف و نهی از منکر در کلام مقام معظم رهبری
یک-  بر پا داشتن نماز نخستین ثمره و نشانه حکومت صالحان است و در رتبه بعد از آن است که نوبت به زکات ، ...  و نیز امر به معروف و نهی از منکر یعنی سوق دادن به نیکیها و باز داشتن از بدی ها می رسد .
دو -  امر به معروف هم مثل نماز واجب است ، ... اساس جهاد را امر به معروف و نهی از منکر استوار می کند .
سه -  امر به معروف و نهی از منکر که موضوع جدیدی نیست . این تکلیف همیشگی مسلمانان است . جامعه اسلامی ، با انجام این تکلیف زنده می ماند . قوام حکومت اسلامی ، با امر به معروف و نهی از منکر است
چهار – اگر جهاد فی سبیل الله و یا امر به معروف و نهی از منکر می کنید و اگر عبادت خدا را انجام می دهید همه ی اینها کار خیر است . این کارها از همه اموری که به ذهن انسان بگذرد ، مثل مال و فرزند و جاه و مقام و دیگر ارزش ها ی گوناگون بهتر است .
پنج -  اگر به معنای امر به معروف و نهی از منکر و حدود آن برای مردم روشن بشود ، معلوم خواهد شد یکی از نوترین ، شیرین ترین ، کار آمدترین و کارسازترین شیوه های تعامل اجتماعی ، همین امر به معروف و نهی از منکر است و بعضی ها دیگر نمی آیند بگویند « آقا ، این فضولی کردن است . » نه این همکاری کردن است . این نظارت عمومی است . این کمک به شیوع خیر است . این کمک به محدود کردن بدی و شر است . کمک به این است که در جامعه اسلامی گناه ، گناه بماند . بدترین خطرها این است که یک روز در جامعه ، گناه صواب معرفی شود . کار خوب به عنوان کار بد معرفی شود و فرهنگها عوض بشود . وقتی امر به معروف و نهی از منکر در جامعه رایج شد ، این موجب می شود که گناه در نظر مردم گناه بماند و تبدیل به صواب و کار نیک نشود .
شش -  مسئله ی امر به معروف و نهی از منکر مثل مسئله نماز است . یاد گرفتنی است . باید بروید یاد بگیرید . مسئله دارد که کجا و جگونه باید امر به معروف و نهی از منکر کرد .
هفت – آحاد مردم ، زن و مرد مسلمان ، امر به معروف و نهی از منکر را ، که دو فریضه مهم الهی و جزو چیزهایی است که می تواند در این جهت ، برای ملت ما وسیله ای بسیار مفید و مؤثر باشد . فراموش نکنند و دستگاههای مختلف کشور ، دستگاههای دولتی و انقلابی هم سعی کنند که خودشان را هر چه بیشتر به موازین و اصول انقلابی اسلامی نزدیک کنند .
هشت – البته امر به معروف و نهی از منکر حوزه های گوناگونی دارد که باز مهمترینش حوزه مسؤلان است . یعنی شما باید ما را به معروف امر و از منکر نهی کنید . مردم باید از آن ها بخواهند . این مهمترین حوزه است . البته این فقط این حوزه نیست . حوزه های گوناگونی دارد در مسئله امر به معروف و نهی از منکر فقط نهی از منکر نیست . امر به معرف و کارهای نیک هم هست .   برای جوان ، درس خواندن ، عبادت کردن ، اخلاق نیک ، همکاری اجتماعی ، ورزش صحیح و معقول ، و رعایت آداب و عادات خوب در زندگی ، همه جزو چیزهای خوب است . نهی از منکر هم فقط نهی از گناهان شخصی نیست . تا می گوییم نهی از منکر فورا در ذهن مجسم می شود که اگر یک نفر در خیابان رفتار و لباسش خوب نبود یکی بیاید و او را نهی از منکر کند . فقط این نیست ، این جزء دهم است .

چند سوال ساده خداوند از تو:
* خداوند از تو نخواهد پرسید پوست تو به چه رنگ بود
بلکه از تو خواهد پرسید که چگونه انسانی بودی؟
* خداوند از تو نخواهد پرسید که چه لباس‌هایی در کمد داشتی
بلکه از تو خواهد پرسید به چند نفر لباس پوشاندی؟
* خداوند از تو نخواهد پرسید زیربنای خانه ات چندمتر بود
بلکه از تو خواهد پرسید به چند نفر در خانه ات خوش آمد گفتی؟
* خداوند از تو نخواهد پرسید در چه منطقه ای زندگی می‌کردی
بلکه از تو خواهد پرسید چگونه با همسایگانت رفتار کردی؟
* خداوند از تو نخواهد پرسید چه تعداد دوست داشتی
بلکه از تو خواهد پرسید برای چندنفر دوست و رفیق بودی؟
* خداوند از تو نخواهد پرسید میزان درآمد تو چقدر بود
بلکه از تو خواهد پرسید آیا فقیری را دستگیری نمودی؟
* خداوند از تو نخواهد پرسید عنوان و مقام شغلی تو چه بود
بلکه از تو خواهد پرسید آیا سزاوار آن بودی وآن را به بهترین نحو انجام دادی؟
* خداوند از تو نخواهد پرسید که چه اتومبیلی سوار می‌شدی
بلکه از تو خواهد پرسید که چندنفر را که وسیله نقلیه نداشتند به مقصد رساندی؟
* خداوند از تو خواهد پرسید:
چرا این قدر طول کشید تا به جستجوی رستگاری بپردازی؟ مگر من برایت راهنما نفرستاده بودم؟
*  خداوند از تو خواهد پرسید: :
آیا از خواندن این مطلب در نزد وجدان خود احساس شرمندگی کردی یا نه؟!

فتح مكّه يك فتح نظامى بود و به موجب آن قدرت نظامى و حتى قدرت معنوى اسلام عجيب شد. ولى هنوز پيغمبر با كفار در شرايط صلح زندگى مى كرد، قرار داد صلح بسته بود و لهذا آنها هم حق داشتند در خانه كعبه طواف كنند و در مكّه باشند و نيز حق داشتند كه در حجّ شركت مى كردند، آنها هم شركت مى كردند. مسلمين مراسمشان را مطابق اسلام انجام مى دادند آنها هم مطابق رسوم خودشان انجام مى دادند.
در سال نهم هجرى سوره برائت نازل شد. بعد كه اين سوره نازل گرديد قرار شد كه اميرالمؤ منين برود اين سوره را در منى در مجمع عمومى بخواند كه از اين پس ديگر مشركين حق ندارند در مراسم حجّ شركت كنند و اين مراسم خاص مسلمين است و بس .
داستان معروفى است كه حضرت رسول صلى اللّه عليه و آله اوّل ابوبكر را فرستادند به عنوان اميرالحاج . او رفت ولى هنوز بين راه بود كه آيه نازل شد. پيغمبر اكرم صلى اللّه عليه و آله اميرالمؤ منين را با مركب مخصوص خودش فرستاد و به او فرمود: برو كه بر من وحى نازل شده است كه اين سوره را بر مردم نبايد بخواند مگر تو يا كسى كه از توست .
اميرالمؤ منين رفت و در بين راه به ابوبكر رسيد.
ابوبكر در خيمه اى بود. شتر مخصوص پيغمبر نعره اى كشيد. او اين صدا را مى شناخت . گفت اين صداى شتر پيغمبر است چرا اين شتر اينجاست ؟! ناگاه ديد على (ع ) آمده است . خيلى ناراحت شد. فهميد خبر مهمى است . گفت : آيا خبرى شده ؟
فرمود: پيغمبر مرا مامور كرده كه سوره برائت را بر مردم بخوانم .
گفت : آيا چيزى عليه من هم نازل شده يا نه ؟
فرمود: نه
روز اعلام سوره برائت براى مسلمين هم روز فوق العاده اى بود. در آن روز اعلام شد كه از امروز ديگر كفار حق ندارند در مراسم حجّ شركت كنند و محيط حرم اختصاص به مسلمين دارد و مشركين فهميدند كه ديگر نمى توانند به وضع شرك زندگى كنند؛ اسلام شرك را تحمل نمى كند، همزيستى با اديان مثل يهوديّت ، نصرانيّت و مجوسيّت را مى پذيرد ولى همزيستى با شرك را نمى پذيرد.
امامت ، مجموعه آثارشهید مرتضی مطهری، ج 4، ص 894 و 795

مردى از اعراب به خدمت رسول اكرم صلى اللّه عليه و آله آمد و از او نصيحتى خواست ، رسول اكرم در جواب او يك جمله كوتاه فرمود و آن اينكه : لا تغضب . خشم نگير!
آن مرد به همين قناعت كرد و به قبيله خود برگشت ، او وقتى رسيد كه در اثر حادثه اى بين قبيله او و يك قبيله ديگر نزاع رخ داده بود و دو طرف صف آرايى كرده و آماده حمله به يكديگر بودند.
آن مرد روى خوى و عادت قديم سلاح به تن كرد و در صف قوم خود ايستاد. در همين حال ، گفتار رسول اكرم به يادش آمد كه نبايد خشم و غضب را در خود راه بدهد، خشم خود را فروخورد و به انديشه فرو رفت . تكانى خورد و منطقش بيدار شد، با خود فكر كرد چرا بى جهت بايد دو دسته از افراد بشر به روى يكديگر شمشير بكشند، خود را به صف دشمن نزديك كرد و حاضر شد آنچه آنها به عنوان ديه و غرامت مى خواهند از مال خود بدهد.
قبيله مقابل نيز كه چنين فتوّت و مردانگى را از او ديدند از دعاوى خود چشم پوشيدند. غائله ختم شد و آتشى كه از غليان احساسات افروخته شده بود با آب عقل و منطق خاموش گشت .

بيست گفتار شهيد مرتضي مطهري، ص 194

 در زمان شاه، رئیس شهربانی قم برای اجرای کشف حجاب به حرم مطهر حضرت معصومه(س) وارد می‌شود. او که مردی گستاخ و بدزبان بود، با داد و فریاد به بانوان باحجابی که در کنار ضریح حضرت معصومه (س) به زیارت مشغول بودند، پرخاش و حمله می‌کند تا چادر را از سرشان بگیرد و فریاد و ناله زنان بلند می‌شود. مرحوم آیت‌الله  العظمی سید شهاب الدین مرعشی نجفی که در آن جا حضور داشتند، بسیار ناراحت می‌شوند و برای جلوگیری از گستاخی رئیس شهربانی، او را از این کار نهی می‌کنند، اما چون او ادامه می‌دهد، سیلی محکمی به صورتش می‌زنند. رئیس شهربانی، آیت‌الله مرعشی را به قتل تهدید می‌کند و به ایشان ناسزا می‌گوید. یک روز بعد از این حادثه، او که از  بازار قم عبور می‌کرد، بر اثر ریزش قسمتی از سقف ساختمان بازار و تخریب آوار بر سرش، در دم هلاک می‌شود.